Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) is een internationaal vergelijkend onderzoek naar de prestaties van leerlingen in wiskunde en wetenschappen. De International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA) coördineert het onderzoek. Voor Vlaanderen was het in handen van onderzoekers van de Universiteit Antwerpen en de Karel de Grote Hogeschool.
Sinds 1995 worden vierjaarlijkse cycli toetsen wiskunde en wetenschappen afgenomen bij leerlingen uit het 4de leerjaar lager onderwijs (internationaal aangeduid als grade 4) en bij leerlingen uit het 2de jaar van de 1ste graad secundair onderwijs (grade 8).
De TIMSS 2023-resultaten bieden een overzicht van de prestaties van 4.336 leerlingen uit het vierde leerjaar in Vlaanderen in wiskunde en wetenschappen vergeleken met die van 360.000 leerlingen uit 57 andere landen wereldwijd en van de trends doorheen de tijd.
Vlaanderen heeft een kenniseconomie. De zwakke resultaten die in het TIMSS-rapport van 2023 worden opgetekend, zijn dan ook erg zorgwekkend voor onze toekomstige welvaart.
Algemene Bevindingen
- Wiskunde: Vlaanderen scoorde 521 punten (24ste positie internationaal). Dit is vergelijkbaar met landen zoals Duitsland en Denemarken, maar ver onder toppresteerders zoals Litouwen. Ook Nederland, Zweden, Noorwegen en Engeland scoren significant hoger.
- Wetenschappen: Vlaanderen scoorde 488 punten (35ste positie). Dit plaatst Vlaanderen onder het internationaal gemiddelde en ver verwijderd van EU-toppresteerders zoals Engeland en Polen.
- Vlaanderen bekleedde in 2015 nog een toppositie. Sindsdien zijn de cijfers in vrije val en is Vlaanderen zelfs de sterkste daler, terwijl in de meeste deelnemende landen de cijfers stabiliseren of stijgen. Vooral het aantal leerlingen dat geen basisniveau haalt, groeit. Vlaanderen heeft relatief weinig toppresteerders: 7 procent voor wiskunde en slechts 2 procent voor wetenschappen. Ook het aantal leerlingen dat hoog of gemiddeld scoort, daalt significant.
Demografische en contextuele factoren
Er is een verband tussen de leerlingenkenmerken en de gemeten prestaties. Enkele voorbeelden:
- Geslacht. Er zijn prestatieverschillen tussen jongens en meisjes. Jongens doen het beter in wiskunde en wetenschappen.
- Sociaal-Economische status (SES). Een hogere SES – voor TIMSS de toegang thuis tot leermiddelen zoals boeken en internet – correleert sterk met de prestaties en is meer uitgesproken voor wetenschappen.
- Thuistaal. Leerlingen die thuis (bijna) altijd Nederlands spreken, scoren beter, vooral voor wetenschappen.
- Migratiestatus. Leerlingen zonder migratieachtergrond presteren beter dan nieuwkomers van de eerste en tweede generatie.
Onderwijspraktijken en middelen
Er is ook een verband tussen de gemeten prestaties en factoren die buiten leerlingen liggen. Enkele voorbeelden:
- Professionaliseringsnoden. Leerkrachten hebben behoefte aan meer training, vooral rond ICT en wetenschappelijke inhoud, maar deelname aan bijscholingen blijft laag.
- De academische focus. In geen enkele school is de academische focus – de gerichtheid van de school en het schoolteam op het academisch presteren van de leerlingen – zeer sterk. In 48 procent van de scholen is die sterk, in de overige scholen is die matig.
- Disciplineproblemen. 42 procent van de leerlingen wordt geconfronteerd met disciplineproblemen in de klas.
- Didactiek. Wetenschappelijk redeneren krijgt te weinig aandacht in Vlaamse scholen.
- Middelen. 52 procent van de leerlingen wordt gehinderd door een gebrek aan middelen, vooral in het wetenschapsonderwijs.
Aanbevelingen van de onderzoekers
Vlaanderen moet onmiddellijk inspanningen doen om dalende prestaties tegen te gaan, inclusief een sterkere focus op academische prestaties, verbeterde didactiek en betere ondersteuning van leraren. Er is nood aan substantiële investeringen in onderwijsinfrastructuur, lerarenopleiding en -nascholing en curriculumontwikkeling.
Wat zijn onze aanbevelingen?
Leerkrachten weten al lang wat er aan de hand is, maar hun noodkreet valt al veel te lang in dovemansoren . De oplossing bestaat uit meer dan een maatregel .
- Zorg in de eerste plaats dat er een leerkracht is voor elke klasgroep.
- Zorg voor eindtermen en leerplannen die focussen op de essentie.
- Zet in iedere klas een leerkracht met het juiste bekwaamheidsbewijs.
- Maak kleinere klasgroepen.
- Weg met de administratieve ballast.
- Voorzie meer tijd om leerstof te oefenen.
- Geef leerkrachten opnieuw eigenaarschap over hun beroep en geef hen vooral de waardering die ze verdienen, niet alleen in woorden maar ook in daden.
Je kan het TIMSS-rapport hier lezen.
|
Nancy Libert – Jean-Luc Barbery algemeen secretaris – adjunct-algemeen secretaris Wil je de auteurs contacteren? Stuur hen dan een e-mail. |